12. Yekun müddəa[7]

 

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin aktları ilə dövlət əmlakına münasibətdə sərəncam vermək hüququnun həyata keçirilməsi, o cümlədən həmin əmlakın balansdan balansa, icarəyə və istifadəyə verilməsi, dövlət müəssisələrinin iştirak etdiyi birgə layihələrə pay şəklində qoyulması ilə bağlı digər hallar nəzərdə tutula bilər.

 

 

 

 

Özəlləşdirilən və idarəetməyə verilən müəssisələrdə investisiya qoyuluşları üzərində nəzarətin həyata keçirilməsi

 

QAYDALARI

 

1. ÜMUMİ MÜDDƏALAR

 

1.1. Bu Qaydalar Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə, Torpaq Məcəlləsinə, «Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununa, «Azərbaycan Respublikasında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin II Dövlət Proqramı»na, «Azərbaycan Respublikasında dövlət müəssisələrinin idarə olunmasının və dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi prosesinin təkmilləşdirilməsi üzrə əlavə tədbirlər haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2006-cı il 23 avqust tarixli 453 nömrəli Fərmanına və digər normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq hazırlanmışdır və özəlləşdirilən və idarəetməyə verilən müəssisələrin yeni mülkiyyətçiləri (idarəetməyə götürən) tərəfindən bağlanmış müqavilələrdə nəzərdə tutulmuş öhdəlik və şərtlərin, o cümlədən investisiya qoyuluşu, sosial, iqtisadi və digər tələblərin yerinə yetirilməsi üzərində nəzarət mexanizmini müəyyən edir.

1.2. Bu Qaydaların 1.1-ci bəndində göstərilən nəzarəti təmin edən dövlət orqanının funksiyalarını Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi (bundan sonra—dövlət orqanı) həyata keçirir.[8]

 

2. DÖVLƏT ORQANI TƏRƏFİNDƏN HƏYATA KEÇİRİLƏN NƏZARƏTİN FORMALARI

 

2.1. Bu Qaydalara uyğun olaraq dövlət orqanı tərəfindən nəzarət aşağıdakı formalarda həyata keçirilir:

2.1.1. dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməsinə və idarəetməyə verilməsinə dair müqavilələrdə investisiya qoyuluşu, sosial, iqtisadi və digər tələblərin müəyyən edilməsi və onların yerinə yetirilməsinə dair hesabatların alınması;

2.1.2. dövlət müəssisələrinin qanunvericiliklə və müqavilələrlə müəyyən olunmuş qaydada özəlləşdirmədən sonrakı fəaliyyətinin monitorinqinin aparılması;

2.1.3. dövlət müəssisələrinin, habelə özəlləşdirilən müəssisə və obyektlərin yerləşdiyi dövlət mülkiyyətində olan torpaq sahələrindən təyinatı üzrə istifadə olunması vəziyyətinin monitorinqinin aparılması, torpaq sahələrinin başqa fiziki və hüquqi şəxslərin icarəsinə və istifadəsinə verilməsinə, təyinatının dəyişdirilməsinə, həmin torpaq sahələrində tikinti, yenidənqurma və quraşdırma işlərinin aparılmasına razılıq verilməsi;

2.1.4. Dövlət mülkiyyətində olan torpaqlarda, habelə özəlləşdirilən müəssisə və obyektlərin yerləşdiyi torpaq sahələrində fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən inşa edilmiş müəssisə və obyektlərin əmlakı, dövlət müəssisələrindən fiziki və hüquqi şəxslərə verilmiş əmlak, özəlləşdirmə prosesində yaradılan səhmdar cəmiyyətlərinin (müəssisələrin) özgəninkiləşdirilən əmlakı, özəlləşdirilən əmlak əsasında təsis edilən və sonradan təşkilati-hüquqi formasını dəyişən (ləğv edilən) hüquqi şəxslərin əmlakı üzərində mülkiyyət hüquqlarının rəsmiləşdirilməsi və dövlət qeydiyyatına alınması barədə şəhadətnamələrin verilməsi. [9]

 

3. DÖVLƏT MÜƏSSİSƏLƏRİNİN ÖZƏLLƏŞDİRİLMƏSİNƏ VƏ İDARƏETMƏYƏ VERİLMƏSİNƏ DAİR MÜQAVİLƏLƏRDƏ İNVESTİSİYA QOYULUŞU, SOSİAL, İQTİSADI VƏ DİGƏR TƏLƏBLƏRİN MÜƏYYƏN EDİLMƏSİ VƏ ONLARIN YERİNƏ YETİRİLMƏSİNƏ DAİR HESABATLARIN TƏLƏB EDİLMƏSİ

 

3.1. Dövlət müəssisələri fərdi layihələr üzrə və ya müsabiqə vasitəsilə özəlləşdirildikdə və idarəetməyə verildikdə, alqı-satqı və idarəetmə müqaviləsində müəyyən edilmiş qaydada və müddətdə dövlət orqanı tərəfindən alıcının (investorun) və idarəetməyə götürənin hesabatları tələb edilir.

3.1.1. Hesabat aşağıdakıları əhatə etməlidir:

investisiya proqramının mərhələlər üzrə yerinə yetirilməsinin vəziyyətini;

hesabat dövründə hər bir texnoloji sahə üzrə həyata keçirilmiş mənbəyi göstərilməklə, faktiki investisiya və çəkilən bütün xərclərin təyinatı, vaxtı və məbləğini;

istehsal olunan məhsulun çeşidi və müəssisənin iştirakçısı olduğu bazarlarda struktur dəyişikliklərini;

müəssisənin rəqabət qabiliyyətinin və istehsal olunan məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi üzrə tədbirləri;

istehsal prosesində yeni texnologiyalardan və ixtiralardan istifadəni;

təsdiq edilmiş iqtisadi və maliyyə göstəricilərinə nail olunmasını;

əməkhaqqı və ona bərabər tutulan borcların ödənilməsi vəziyyətini;

müəssisədə iş yerlərinin açılmasının vəziyyətini;

müəssisənin fəaliyyət rejimi və maliyyə vəziyyəti üçün təhlükə yarada bilən halları;

müəssisənin torpaq sahəsindən təyinatı üzrə istifadənin vəziyyətini;

ekoloji və sosial tələblərin yerinə yetirilməsinin vəziyyətini.

3.1.2. Hesabata hər bir istiqamət üzrə həyata keçirilmiş faktiki investisiya və çəkilən bütün xərcləri açıqlayan sənədlərin surəti və müəssisənin müstəqil auditor tərəfindən təsdiq edilmiş maliyyə hesabatları əlavə olunmalıdır.

3.1.3. Alqı-satqı və ya idarəetmə müqaviləsində müəyyən edilmiş qaydada müəssisənin fəaliyyətinin, müqavilədən irəli gələn öhdəliklərin və investisiya proqramının icrası vəziyyətinin araşdırılması məqsədilə dövlət orqanı tərəfindən auditor, mütəxəssis və müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarının nümayəndələri cəlb olunmaqla, monitorinq aparıla bilər.

3.1.4. Monitorinq zamanı, o cümlədən müəssisənin balansında olan daşınmaz əmlakın, torpaq sahələrinin öz təyinatına uyğun və səmərəli istifadəsi, əməyin mühafizəsi və ekoloji normaların tələblərinə riayət edilməsi araşdırıla bilər.

3.2. Dövlət müəssisələri digər üsullarla özəlləşdirilərkən, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda alqı-satqı müqaviləsində müəssisənin profilinin müəyyən müddətə saxlanılması, istifadəsində olan torpaq sahəsinin təyinatının dəyişdirilməməsi, ödənişlərin mərhələlər üzrə aparılması və sair bu kimi şərtlər nəzərdə tutulur.

3.3. Müqavilə öhdəliklərinə əməl edilməməsi qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada məsuliyyətin yaranmasına və müqavilənin ləğvinə səbəb ola bilər.

 

4. DÖVLƏT MÜƏSSİSƏLƏRİNİN ÖZƏLLƏŞDİRMƏDƏN SONRAKI FƏALİYYƏTİNİN MONİTORİNQİNİN APARILMASI

 

4.1. Dövlət müəssisələrinin səhmdar cəmiyyətlərinə çevrilməsi nəticəsində yaradılan və səhmləri özəlləşdirilmiş səhmdar cəmiyyətlərində aparılan monitorinqin məqsədi müəssisələrə perspektiv inkişaf istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsində və investisiyaların cəlb edilməsində kömək göstərmək, müəssisələrin yeni sahibləri tərəfindən investisiya qoyuluşları üzərində dövlət nəzarətini təmin etməkdən, özəlləşdirilən müəssisə və obyektlərin yenidən təşkilinin və ləğvinin qanunvericiliyə uyğun olub-olmamasının təhlilindən ibarətdir.

4.2. Özəlləşdirmə prosesində yaradılan və səhmləri özəlləşdirilmiş səhmdar cəmiyyətlərinin fəaliyyət növü və istehsal etdiyi məhsul, nizamnamə kapitalı, səhmdarlarının say tərkibi və onların dislokasiyası üzrə qruplaşdırılaraq, dövlət orqanı tərəfindən aparılan müvafiq informasiya sisteminə daxil edilir.

4.3. Ölkə iqtisadiyyatının, habelə əmtəə bazarlarının ümumi inkişaf meylləri nəzərə alınmaqla, müəssisələrin fəaliyyəti təhlil edilir.

4.4. Təhlilin nəticəsindən asılı olaraq, monitorinqin hansı məsələlər üzrə keçirilməsi müəyyən edilir.

4.5. Monitorinqin məqsədindən asılı olmayaraq, aşağıdakı məsələlərin araşdırılması məcburidir:

müəssisəyə investisiya qoyuluşunun perspektivləri;

faktiki qoyulmuş investisiyaların və çəkilən bütün xərclərin təyinatı, vaxtı və məbləği;

istehsal olunan məhsulun çeşidi və müəssisənin iştirakçısı olduğu bazarlarda struktur dəyişiklikləri;

müəssisənin rəqabət qabiliyyətinin və istehsal olunan məhsulun keyfiyyətinin yüksəldilməsi üzrə tədbirlərin görülməsi;

istehsal prosesində yeni texnologiyalardan və ixtiralardan istifadə olunması;

müəssisənin fəaliyyət rejimi və maliyyə vəziyyəti üçün təhlükə yarada bilən halların mövcudluğu;

səhmdarların sayı və say tərkibində olan dəyişikliklər;

icarəsində olan torpaq sahələrinin təyinatı üzrə istifadəsi və icarə müqaviləsinin şərtlərinə əməl olunması.

4.6. Monitorinqin nəticələrinə görə müəssisənin inkişaf istiqamətlərinə dair tövsiyələr verilə bilər, müəssisənin fəaliyyətinin dəstəklənməsi və yeni investisiyaların cəlb edilməsi ilə bağlı tədbirlər görülə bilər, kadrların peşə səviyyəsinin yüksəldilməsi və yeni kadrların hazırlanmasında köməklik edilə bilər.

4.7. Monitorinq zamanı qanun pozuntuları aşkar edildikdə, nəzarət orqanı tərəfindən aidiyyəti orqanlar qarşısında məsələlər qaldırılır.

 

5. TORPAQ SAHƏLƏRİNDƏN İSTİFADƏNİN VƏZİYYƏTİ ÜZRƏ MONİTORİNQİN APARILMASI

 

5.1. Özəlləşdirilən müəssisələrin mülkiyyətçiləri tərəfindən investisiya qoyuluşunun obyekti və ya investisiyaların cəlb edilməsi üzrə vasitə kimi dövlət, habelə özəlləşdirilən müəssisə və obyektlərin yerləşdiyi dövlətə məxsus torpaq sahələrindən öz təyinatı üzrə istifadə edilməsinə dövlət nəzarətinin həyata keçirilməsi məqsədi ilə dövlət orqanı tərəfindən həmin torpaq sahələrinin monitorinqi aparılır.

5.2. Aparılan monitorinqlər aşağıdakı məsələləri əhatə etməlidir:

torpaq sahəsindən istifadənin hüquqi əsaslarının araşdırılması;

istifadədə olan torpaq sahəsinin hüdudları, təyinatı və dəyəri;

torpaq sahəsi üzərində olan məhdudiyyətlər və servitutların araşdırılması;

torpaq sahəsinin üzərində yerləşən daşınmaz əmlak və infrastruktur obyektlərinin vəziyyəti;

torpaq sahələrində tikinti, yenidənqurma və quraşdırma işlərinin aparılma vəziyyəti;

torpaq sahələrinin başqa hüquqi və fiziki şəxslərə verilməsi, habelə əsassız istifadə hallarının araşdırılması;

torpağa investisiyaların qoyuluşu, habelə investisiyaların cəlb edilməsi məqsədi ilə torpağın təminat vasitəsi kimi istifadə olunması vəziyyətinin araşdırılması;

icarə müqaviləsinin şərtlərinə riayət edilməsi və icarə haqlarının (torpaq vergisinin) ödənilməsi vəziyyətinin araşdırılması.

5.3. Monitorinqin nəticələrinə görə torpaq sahəsindən səmərəli istifadə edilməsinə dair göstərişlər (tövsiyələr) verilə bilər, torpaq sahəsindən investisiyaların cəlb edilməsi məqsədilə istifadəsi ilə bağlı layihələrin, biznes-planların hazırlanmasında və həyata keçirilməsində köməklik göstərilə bilər, eyni zamanda, qanun pozuntuları müəyyən edildikdə, onların aradan qaldırılması tələb olunur, qısa müddət ərzində qanun pozuntuları aradan qaldırılmazsa, qanunvericiliklə müəyyən edilmiş tədbirlər görülür.

5.4. Dövlət müəssisələrinin, özəlləşdirilən müəssisə və obyektlərin yerləşdiyi dövlət mülkiyyətində olan torpaq sahələrinin başqa fiziki və hüquqi şəxslərin icarəsinə və istifadəsinə verilməsinə, təyinatının dəyişdirilməsinə, həmin torpaq sahələrində tikinti və yenidənqurma işlərinin aparılmasına razılıq alınması üçün dövlət orqanına aşağıdakı sənədlər təqdim olunmalıdır:

torpaq sahəsindən imtinanın, onun təyinatının dəyişdirilməsinin, tikinti və yenidənqurma işlərinin aparılmasının zəruriliyini əsaslandırmaqla ərizə;

torpaq sahəsinin qanuni istifadədə olduğunu təsdiq edən sənəd (müvafiq icra hakimiyyəti orqanının sərəncamı, icarə müqaviləsi və s.);

fiziki şəxslər üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti;

hüquqi şəxslər üçün təsis və dövlət qeydiyyatı sənədlərinin surəti.

5.5. Təqdim olunan sənədlərə dövlət orqanı tərəfindən 10 (on) gün müddətində baxılır, zəruri hallarda yerlərdə araşdırmalar aparılır, habelə müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarına sorğular verilir.

5.6. Araşdırmaların nəticələrinə görə ərizəçilərə razılıq və ya imtina barədə rəsmi cavab verilir.

 

6. MÜLKİYYƏT HÜQUQLARININ RƏSMİLƏŞDİRİLMƏSİ VƏ DÖVLƏT QEYDİYYATINA ALINMASI MƏQSƏDİLƏ DÖVLƏT ORQANI TƏRƏFINDƏN ŞƏHADƏTNAMƏLƏRİN VERİLMƏSİ

 

6.1. Mülkiyyət hüququnu təsdiq edən şəhadətnamə almaq üçün dövlət orqanına aşağıdakı sənədlər təqdim edilməlidir:

6.1.1. Dövlət torpaqlarında, özəlləşdirilən müəssisə və obyektlərin yerləşdiyi torpaq sahələrində fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən inşa edilmiş (və ya qanuni yolla əldə edilmiş) müəssisə və obyektlərə dair:

ərizə;

fiziki şəxslər üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti;

hüquqi şəxslər üçün təsis və dövlət qeydiyyatı sənədlərinin surəti;

torpaq sahəsinin qanuni istifadədə olduğunu təsdiq edən sənəd (müvafiq icra hakimiyyəti orqanının sərəncamı, icarə müqaviləsi və s.);

obyektin inşaat pasportu;

obyektin layihə sənədləri;

obyektin istismara qəbul aktı;

dövlət orqanı tərəfindən tərtib edilmiş obyektin texniki pasportu.

6.1.2. Dövlət müəssisələrindən fiziki və hüquqi şəxslərə verilmiş əmlaka dair:

ərizə;

fiziki şəxslər üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti;

hüquqi şəxslər üçün təsis və dövlət qeydiyyatı sənədlərinin surəti;

əmlakın dövlət müəssisəsinin balansında olduğunu təsdiq edən sənədlər;

əmlakın verilməsini əsaslandıran sənədlər (müvafiq razılıq, əmr, alqı-satqı müqaviləsi, qiymətləndirmə və təhvil-təslim aktları);

verilən əmlakın dəyərinin ödəniş sənədləri;

dövlət orqanı tərəfindən tərtib edilmiş obyektin texniki pasportu.

6.1.3. Özəlləşdirmə prosesində yaradılan səhmdar cəmiyyətlərinin (müəssisələrin) özgəninkiləşdirilən əmlakına dair:

ərizə;

fiziki şəxslər üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti;

hüquqi şəxslər üçün təsis və dövlət qeydiyyatı sənədlərinin surəti;

əmlakın səhmdar cəmiyyətinə (müəssisəyə) məxsus olduğunu təsdiq edən sənədlər (emissiya prospektindən və əsas vəsaitlərin siyahısından çıxarış, mülkiyyət şəhadətnaməsi və s.);

əmlakın özgəninkiləşdirilməsinə icazə sənədi (ali idarəetmə orqanlarının qərarları);

səhmlərin və əmlakın yüklülüyünə dair arayış (reyestrdən çıxarış);

alqı-satqı müqaviləsi və ödəniş sənədləri;

dövlət orqanı tərəfindən tərtib edilmiş obyektin texniki pasportu.

6.1.4. Özəlləşdirilən əmlak əsasında təsis edilən və sonradan təşkilati-hüquqi formasını dəyişən (ləğv edilən) hüquqi şəxslərin əmlakına dair:

ərizə;

fiziki şəxslər üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti;

hüquqi şəxslər üçün təsis və dövlət qeydiyyatı sənədlərinin surəti;

dövlət orqanı tərəfindən tərtib edilmiş obyektin texniki pasportu.

ləğvetmə sənədləri (ləğvetmə qərarı, əmlakın təsisçilər (iştirakçılar) arasında bölüşdürülməsinə dair sənədlər, hüquqi şəxsin dövlət qeydiyyatının ləğv edilməsini təsdiq edən sənəd).

6.2. Təqdim olunan sənədlər nəzarət orqanı tərəfindən araşdırılaraq, 10 gün müddətində ərizəçilərə mülkiyyət hüququnu təsdiq edən şəhadətnamə verilir və ya rəsmi cavabla şəhadətnamənin verilməsindən imtina edilir.

6.3. Dövlət orqanı tərəfindən verilən şəhadətnamələr qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində hüquqi və fiziki şəxslərin mülkiyyət hüquqlarının rəsmiləşdirilməsi və dövlət qeydiyyatına alınması üçün əsasdır. [10]

 

 

 

 

 

 

Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası

 

QAYDALARI[11]

 

1. ÜMUMİ MÜDDƏALAR

 

1.1. Bu Qaydalar «Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununa, «Azərbaycan Respublikasında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin II Dövlət Proqramı»na, «Azərbaycan Respublikasında dövlət müəssisələrinin idarə olunmasının və dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi prosesinin təkmilləşdirilməsi üzrə əlavə tədbirlər haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2006-cı il 23 avqust tarixli 453 nömrəli Fərmanına və qüvvədə olan digər normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq hazırlanmışdır və dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası tədbirlərinin həyata keçirilməsini, bu barədə təkliflərin hazırlanması və qəbul edilmiş qərarların icrası qaydalarını tənzimləyir.

1.2. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası—müəssisələrin fəaliyyətinin tam və ya qismən bərpası, yenidən qurulması, özəlləşdirməyə hazırlanması, iş yerlərinin açılması, müasir texnologiyaların və investisiyaların cəlb edilməsi, maliyyə vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədi ilə əsaslı şəkildə dəyişdirilməni və təkmilləşdirilməni əhatə edən təşkilati idarəetmə, istehsal, texnoloji, struktur, hüquqi və maliyyə tədbirləri kompleksidir.

 

2. DÖVLƏT MÜƏSSİSƏLƏRİNİN ÖZƏLLƏŞDİRMƏQABAĞI SAĞLAMLAŞDIRILMASI VƏ RESTRUKTURIZASIYASI TƏDBİRLƏRİNİN TƏTBİQİNİN MƏQSƏDLƏRİ VƏ ONLARIN TƏTBİQ EDİLMƏSİ ÜÇÜN ƏSAS MEYARLAR

 

2.1. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası tədbirlərinin həyata keçirilməsinin məqsədləri aşağıdakılardır:

dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməyə hazırlanması və özəlləşdirmənin sürətləndirilməsi;

özəlləşdirməyə açılmış müəssisələrin investorlar üçün cəlbediciliyinin artırılması;

özəlləşdirməyə açılmış müəssisələrin dəyərinin yüksəldilməsi;

istehsal olunan məhsulların rəqabət qabiliyyətinin artırılması;

müəssisələrə müasir texnologiyaların tətbiqinin genişləndirilməsi;

sağlamlaşdırma tədbirləri nəticəsində dövlət əmlakının idarə olunmasından büdcəyə daxilolmaların həcminin artırılması;

müəssisələrin fəaliyyətinin dirçəldilməsi nəticəsində iş yerlərinin açılması və əhalinin məşğulluq səviyyəsinin artırılması.

2.2. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası tədbirləri aşağıdakı formalarda həyata keçirilə bilər:

müəssisənin əmlak kompleksinin strukturunun dəyişdirilməsi, o cümlədən strukturların bölünməsi, birləşdirilməsi və digər səmərəli formada yenidən təşkili;

əsaslandırılmış layihələr əsasında müəssisədə hər hansı məhsulun (işin və xidmətin) istehsalının maliyyə cəhətdən dəstəklənməsi və ya müəssisəyə digər məqsədli maliyyə yardımlarının göstərilməsi;

müəssisənin texnoloji cəhətdən yenidən qurulması və avadanlıqların modernləşdirilməsi;

müəssisənin fəaliyyət profilinin dəyişdirilməsi və ya genişləndirilməsi;

müəssisənin borclarının restrukturizasiyası və silinməsinə (və ya dondurulmasına) dair təkliflərin verilməsi;

müəssisənin idarəetmə strukturunun yeniləşdirilməsi və ya idarəetməyə kənar idarəçinin cəlb olunması.

2.3. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası tədbirlərinin tətbiq edilməsi üçün müəssisələrin müəyyən edilməsi zamanı aşağıdakı meyarlar nəzərə alınır:

ölkə iqtisadiyyatında mühüm əhəmiyyət kəsb etməsi;

regional inkişaf üçün əhəmiyyətli rol oynaması və əlverişli mövqe tutması;

istehsal edilən məhsulun ixracyönümlü olması;

yerli xammalın emalının həyata keçirilməsi;

yerli xammaldan istifadə edilməsi əsasında idxalı əvəz edən məhsulların istehsalı;

sağlamlaşdırma tədbirlərinin həyata keçirilməsi nəticəsində yeni iş yerlərinin açılması;

layihə üzrə tələb olunan investisiya qoyuluşu həcminin nisbətən az, səmərəlilik səviyyəsinin isə yüksək olması;

həyata keçirilən tədbirlərin ekoloji problemlərin və sosialyönümlü məsələlərin həllinə əhəmiyyətli təsir edə bilməsi;

özəlləşdirmə perspektivi az olan müəssisələrin özəlləşdirmə prosesinə cəlb olunması.

2.4. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası tədbirlərinin maliyyələşdirilməsi aşağıdakı mənbələr hesabına həyata keçirilir:

dövlət əmlakının özəlləşdirilməsindən dövlət büdcəsinə daxil olan vəsaitlərdən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş ayırmalar;

müəssisələrin xüsusi vəsaitləri;

beynəlxalq qurumların və xarici donor təşkilatların qrantları;

digər qanuni mənbələr.

 

3. DÖVLƏT MÜƏSSİSƏLƏRİNİN ÖZƏLLƏŞDİRMƏQABAĞI SAĞLAMLAŞDIRILMASI VƏ RESTRUKTURIZASIYASI TƏDBİRLƏRİNİN HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ BARƏDƏ TƏKLİFLƏRİN HAZIRLANMASI VƏ QƏRARLARIN QƏBULU

 

3.1. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası tədbirlərinin həyata keçirilməsi barədə təkliflər və təkliflərin həyata keçirilməsi barədə proqramlar (layihələr) müəssisələr tərəfindən hazırlanaraq Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinə təqdim edilir.

3.2. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası tədbirlərinin tətbiqinin məqsədəuyğun olduğu müəssisələr üzrə həmin tədbirlərin daha əlverişli formasını müəyyən etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən 1 (bir) ay müddətində müəssisələrin təqdim etdikləri layihələrinin, müəssisələrin iqtisadi göstəricilərinin və maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin təhlili aparılır. Bu məqsədlə maliyyə məsləhətçiləri, auditor, ekspertlər və digər mütəxəssislər cəlb oluna bilər.

3.3. Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi:

a) özəlləşdirməyə açılmış müəssisənin əmlak kompleksinin strukturunun dəyişdirilməsi nəzərdə tutulduğu halda, həmin müəssisənin restrukturizasiya planını;

b) müəssisələrin texnoloji cəhətdən yenidən qurulması nəzərdə tutulduğu halda, bu tədbirlərin həyata keçirilməsi üzrə biznes-planı;

c) müəssisənin borclarının restrukturizasiyası nəzərdə tutulduğu halda, müvafiq restrukturizasiya sxemini;

d) müəssisəyə maliyyə yardımının göstərilməsi nəzərdə tutulduğu halda, müvafiq biznes-plana uyğun olaraq həmin yardımın həcminin və istiqamətlərinin əsaslandırılmasını özündə əks etdirən proqramları təsdiq edir.

3.4. Bu Əsasnamə ilə müəyyən edilmiş meyarlar əsasında Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən müəssisədə restrukturizasiya və sağlamlaşdırma tədbirlərinin həyata keçirilməsi barədə qərar qəbul edilir.

Mövcud qanunvericiliyə əsasən restrukturizasiya və sağlamlaşdırma tədbiri barədə qərar qəbul etmək Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin səlahiyyətlərinə aid olmadıqda və bu barədə təkliflər daxil olduqda, Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi müvafiq təkliflərini Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə və Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə təqdim edir.

3.5. Müəssisənin sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası üzrə təsdiq olunmuş proqramlarda (layihələrdə) nəzərdə tutulmuş tədbirlərin maliyyələşdirilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmiş bölgü əsasında Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən zəruri sənədlər əlavə edilməklə, Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyinə müraciət edilir.

Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi təqdim olunmuş sənədlər əsasında restrukturizasiya və sağlamlaşdırma tədbirlərinin maliyyələşdirilməsi üçün dövlət əmlakının özəlləşdirilməsindən dövlət büdcəsinə daxil olan vəsaitdən qanunvericiliyə uyğun olaraq maliyyə ayrılmasını təmin edir.

3.6. Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi ayrılmış maliyyə vəsaitinin müəssisənin bu məqsəd üçün açılmış xüsusi bank hesabına köçürülməsini təmin edir.

3.7. Dövlət müəssisələrinin təklifləri əsasında Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən həyata keçirilməsi barədə qərar qəbul olunmuş restrukturizasiya və sağlamlaşdırma tədbirləri başqa mənbələr hesabına maliyyələşdirildikdə, vəsait müəssisənin bu məqsəd üçün açılmış xüsusi bank hesabına köçürülür.

3.8. Təsdiq olunmuş sağlamlaşdırma və restrukturizasiya proqramında (layihədə) nəzərdə tutulmuş tədbirlərin vaxtında və nəzərdə tutulmuş ardıcıllıqla icrasını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi ayrılmış maliyyə vəsaitinin müəssisələrin hesabına hissə-hissə köçürülməsini, səmərəli istifadə olunmadıqda, onun dayandırılmasını həyata keçirə bilər.

3.9. Müəssisə tərəfindən təqdim edilmiş restrukturizasiya və sağlamlaşdırma tədbirlərinin həyata keçirilməsi məqsədilə edilən təkliflər məqsədəuyğun hesab edilmədikdə, bu barədə 1 (bir) ay müddətində müəssisəyə əsaslandırılmış məlumat verilir.

 

4. DÖVLƏT MÜƏSSİSƏLƏRİNİN ÖZƏLLƏŞDİRMƏQABAĞI SAĞLAMLAŞDIRILMASI VƏ RESTRUKTURİZASİYASI BARƏDƏ TƏDBİRLƏRIN İCRASİ

 

4.1. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası barədə tədbirlər qanunvericiliyə uyğun olaraq müvafiq proqramlar və ya biznes-planlar əsasında həyata keçirilir.

4.2. Sağlamlaşdırma və restrukturizasiya tədbirlərinin həyata keçirilməsinə, bu məqsədlə ayrılmış vəsaitin xərclənməsinə, sifarişlərin formalaşdırılmasına və yerləşdirilməsinə, icraçılarla müqavilələrin bağlanılmasına, yerinə yetirilən işlərin qəbuluna qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada nəzarət Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən həyata keçirilir.

4.3. Vəsait ayrılan müəssisələr Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən müəyyən edilmiş formalarda və müddətlərdə hesabat təqdim etməlidirlər.

4.4. Dövlət müəssisələrində özəlləşdirməqabağı restrukturizasiya və sağlamlaşdırma tədbirlərinin həyata keçirilməsi ilə bağlı hesabatlar müvafiq qanunvericiliyə uyğun qaydada hazırlanır və Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinə təqdim edilir.

4.5. Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırma və restrukturizasiya tədbirlərinin həyata keçirilməsi vəziyyətinin araşdırılması ilə bağlı dövlət müəssisələrində araşdırmalar və monitorinqlər həyata keçirilə bilər.

4.6. Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi dövlət müəssisələrində özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırma və restrukturizasiya tədbirlərinin həyata keçirilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə və Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinə hesabat təqdim edir.

4.7. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirməqabağı sağlamlaşdırılması və restrukturizasiyası tədbirlərinin həyata keçirilməsi məqsədilə dövlət büdcəsindən ayrılmış vəsaitin təyinatı üzrə xərclənməsi təmin edildikdə, həmin vəsait məqsədli maliyyə yardımı hesab edilir və onların geri qaytarılması tələb olunmur. Lakin bu Qaydaların 2.1-ci bəndində nəzərdə tutulan məqsədlərə nail olunmadığı təqdirdə, büdcədən ayrılmış vəsaitin geri qaytarılması üçün müvafiq tədbirlər görülür. Digər mənbələrdən maliyyələşdirmə hallarında vəsaitlərin qaytarılıb-qaytarılmaması qarşılıqlı razılaşma əsasında həll olunur.

4.8. Ayrılmış vəsaitin təyinatı üzrə xərclənməməsinə, hesabatların təqdim edilməməsinə və vəsait ayrılarkən bu Qaydaların 2.1-ci bəndində nəzərdə tutulan məqsədlərə nail olunmamasına görə müəssisələr və onların rəhbərliyi məsuliyyət daşıyırlar.[12]

 

 

 

 

 

 

Səhmdar cəmiyyətlərində dövlətə məxsus səhmlərin idarəetməyə verilməsi

 

QAYDALARI[13]

 

1. ÜMUMİ MÜDDƏALAR

 

1.1. Bu Qaydalar Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə, «Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununa, «Azərbaycan Respublikasında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin II Dövlət Proqramı»na, «Azərbaycan Respublikasında dövlət müəssisələrinin idarə olunmasının və dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi prosesinin təkmilləşdirilməsi üzrə əlavə tədbirlər haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2006-cı il 23 avqust tarixli, 453 nömrəli Fərmanına və digər normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq hazırlanmışdır və səhmdar cəmiyyətlərində dövlətə məxsus səhmlərin müqavilə əsasında idarəetməyə verilməsi qaydalarını müəyyən edir.

1.2. Bu Qaydalara uyğun olaraq idarəetmə—səhmdar cəmiyyətlərinin dövlət mülkiyyətində olan səhmlərinin daha səmərəli idarə olunması, müəssisənin investorlar üçün cəlbediciliyinin artırılması, səhmlər üzrə dövlət büdcəsinə daha çox dividendlərin daxil olması və müasir korporativ idarəetmə üsullarının tətbiqi məqsədilə səhmlərin müəyyən müddətə dövlətin iqtisadi maraqlarına müvafiq şəkildə müsabiqə əsasında seçilmiş hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən idarə edilməsi üzrə fəaliyyətdir.

1.3. Səhmdar cəmiyyətlərinin ilkin dövrdə dövlətin mülkiyyətində saxlanılan səhmlərinin 100 faizi, səhmlərin nəzarət zərfi (51 faiz) və ya məhdudlaşdırıcı hissəsi (25,5 faiz), habelə özəlləşdirilməsi tam başa çatmamış səhmdar cəmiyyətlərin satılmayan səhmləri bu Qaydalara müvafiq olaraq idarəetməyə verilə bilər.

1.4. Səhmdar cəmiyyətlərinin dövlətə məxsus səhmlərinin idarəetməyə verilməsi, Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən həyata keçirilir.

1.5. Səhmləri idarəedən qismində Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə və bu Qaydalara uyğun olaraq səhmləri müqavilə əsasında idarəetməyə götürmək niyyətində olan və idarəetməyə verənin irəli sürdüyü şərtlərə uyğun olaraq fəaliyyət proqramı (biznes-plan) təqdim edən hüquqi və fiziki şəxslər çıxış edə bilər.

1.6. Səhmdar cəmiyyətlərinin dövlətə məxsus səhmləri bütövlükdə və ya onların bir hissəsi idarəetməyə verilə bilər. Bir səhmdar cəmiyyətinin ayrı-ayrı səhm zərfləri (hissələri) bir neçə şəxsə idarəetməyə verilə bilər.

1.7. İdarəetməyə verən səhmlərin idarəetməyə verilməsi ilə əlaqədar maliyyə məsləhətçilərini cəlb edə bilər.

 

2. SƏHMLƏRİN İDARƏETMƏYƏ VERİLMƏSİ HAQQINDA QƏRAR QƏBUL EDİLMƏSİ

 

2.1. «Azərbaycan Respublikasında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin II Dövlət Proqramı»«nın 2.2-ci və 2.3-cü bəndlərində göstərilən müəssisələrin çevrilməsi nəticəsində yaradılmış səhmdar cəmiyyətlərinin, o cümlədən ilkin dövrdə səhmlərinin 100 faizi, səhmlərin nəzarət zərfi (51 faiz) və ya məhdudlaşdırıcı hissəsi (25,5 faiz) dövlətin mülkiyyətində saxlanılan səhmdar cəmiyyətlərinin səhmlərinin idarəetməyə verilməsi barədə qərarlar müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin təqdimatı əsasında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən və Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən qəbul edilir.

2.2. Dövlət müəssisələrinin çevrilməsi nəticəsində yaradılmış səhmdar cəmiyyətlərinin özəlləşdirmə planında (emissiya prospektində) satışı nəzərdə tutulmuş, lakin özəlləşdirilməyə çıxarıldıqdan sonra azı 1(bir) il müddətində satılmamış səhmlərin idarəetməyə verilməsi barədə qərarlar, iqtisadi cəhətdən məqsədəuyğunluğu nəzərə alınmaqla, Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən qəbul edilir.

2.3. Səhmdar cəmiyyətlərində səhmlər üzrə dövlət büdcəsinə daxil olan dividendlərin həcminin az olması, səhmlərin özəlləşdirməyə çıxarıldıqdan sonra azı 1 (bir) il müddətində satılmaması, səhmdar cəmiyyətinin maliyyə vəziyyətinin pisləşməsi, istehsal (xidmət) prosesində kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərinin aşağı düşməsi, korporativ idarəetmənin təşkili və həyata keçirilməsində problemlərin mövcudluğu, sahibkarların təşəbbüsü və qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş digər hallar səhmlərin idarəetməyə verilməsi haqqında qərarların qəbulu üçün əsas ola bilər.

 

3. SƏHMLƏRİN İDARƏETMƏYƏ VERİLMƏSİNİN MƏQSƏD VƏ ŞƏRTLƏRİ

 

3.1. Səhmlərin idarəetməyə verilməsi aşağıdakı məqsədlərlə həyata keçirilə bilər:

səhmdar cəmiyyətinin fəaliyyətinin sağlamlaşdırılması;

səhmdar cəmiyyətinin özəlləşdirməyə hazırlanması;

səhmdar cəmiyyətinin menecmentinin yüksəldilməsi;

istehsal olunan məhsulların (göstərilən xidmətlərin) çeşidinin və rəqabət qabiliyyətinin artırılması;

səhmdar cəmiyyətinə investisiyaların cəlb edilməsi;

səhmdar cəmiyyətinin borclarının azaldılması;

ödəmə qabiliyyəti aşağı olan səhmdar cəmiyyətlərinin müflisləşməsinin qarşısının alınması;

dividendlər hesabına dövlət büdcəsinə gəlirlərin artırılması;

iş yerlərinin bərpası və yeni iş yerlərinin açılması;

əmək kollektivi üzvlərinin sosial-iqtisadi durumunun yaxşılaşdırılması;

ekoloji problemlərin həlli.

3.2. Səhmlərin idarəetməyə verilməsi aşağıdakı tələblərə riayət edilməklə həyata keçirilir:

idarəetməyə verilən səhmlər üzrə mülkiyyət hüququnun keçməməsi;

səhmlərin idarəedənə girov və digər yüklülüklərdən azad şəkildə verilməsi;

müqavilənin qüvvədə olduğu müddət ərzində idarəetməyə verən tərəfindən səhmlərin digər hüquqi şəxslərin nizamnamə kapitalına qoyulmasına və ya hər hansı şəkildə yüklülüyünə gətirib çıxaran əqdlərin bağlanmasına yol verilməməsi;

müqavilənin qüvvədə olduğu müddətdə idarəedən tərəfindən bütün hüquq və vəzifələrin öz adından yerinə yetirildiyinə, lakin bunu idarəedən qismində çıxış edərək həyata keçirdiyinə istinad etməsi;

fəaliyyət proqramının (biznes-planın) gerçəkləşdirilməsi məqsədilə idarəetməyə verənin qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada sağlamlaşdırma üçün nəzərdə tutulmuş vəsait və dividendlərdən, eləcə də digər qanuni mənbələr hesabına (kredit və qrantlar, məqsədli maliyyə yardımları, bank kreditləri və s.) maliyyə dəstəyi göstərmək hüququnun olması.

3.3. Səhmlər idarəetməyə verildiyi müddətdə səhmdar cəmiyyətinin ümumi yığıncaqlarında və digər idarəetmə orqanlarında aşağıdakı məsələlər üzrə yalnız idarəetməyə verənin yazılı rəyi əsasında idarəedən öz münasibətini bildirməlidir:

səhmdar cəmiyyətinin ləğvi və yenidən təşkili;

səhmdar cəmiyyətinin nizamnaməsinin və nizamnamə kapitalının dəyişdirilməsi;

törəmə təsərrüfat cəmiyyətlərinin yaradılması və səhmdar cəmiyyətinin digər hüquqi şəxslərin nizamnamə kapitalında iştirakı;

səhmlərin əlavə emissiyası və ya yerləşdirilmiş səhmlərin geri alınması;

qanunvericiliklə müəyyən olunan və müqavilə ilə nəzərdə tutulmuş digər məsələlər.

3.4. Digər məsələlərin müzakirəsi zamanı idarəedən iclaslarda rəy bildirilməkdə və səsvermədə sərbəstdir.

3.5. Müddətinə görə səhmlərin idarəetməyə verilməsi aşağıdakı üç formada həyata keçirilə bilər:

qısamüddətli—5 ilədək;

ortamüddətli—5 ildən 10 ilədək

uzunmüddətli—10 ildən çox.

Hər konkret hal üçün idarəetmənin hansı formasının tətbiq olunması səhmdar cəmiyyətinin mövcud durumu, idarəetməyə verilən səhmlərin nominal dəyəri, səhmlərə görə ödənilən dividendlərin məbləği, ehtimal olunan investisiyaların həcmi, investisiyaların özünüödəmə müddəti və digər amillər nəzərə alınmaqla, müsabiqə komissiyası tərəfindən müəyyən edilir. İdarəetmənin konkret müddəti isə potensial iddiaçıların təkliflərinə əsasən qarşılıqlı razılaşma yolu ilə idarəetməyə verənlə idarəedən arasında imzalanan müqavilədə öz əksini tapır.

3.6. Səhmlərin idarəetməyə verilməsi zamanı digər məqsədlərlə yanaşı, prioritet məqsəd kimi menecmentin yaxşılaşdırılması qarşıya qoyulduqda, səhmlər qısamüddətli idarəetməyə, səhmdar cəmiyyətinə investisiyaların cəlb edilməsi qarşıya qoyulduqda isə, səhmlər orta və uzunmüddətli idarəetməyə verilir.

3.7. Müqavilədə digər hal nəzərdə tutulmadıqda, idarəetməyə verilmiş səhmlərə görə əldə edilmiş mənfəət (idarəedənin mükafatı çıxılmaqla) dövlət büdcəsinə köçürülür.

3.8. İdarəetmə ilə əlaqədar idarəedənin Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinə təqdim etməli olduğu hesabatlara dair tələblər müqavilə ilə müəyyən edilir.

3.9. İdarəedənin mükafatının məbləği və ödənilməsi qaydası müqavilədə öz əksini tapır. Müqavilənin şərtlərindən asılı olaraq, idarəedənin mükafatı dövlət əmlakının özəlləşdirilməsindən dövlət büdcəsinə daxil olan vəsaitlərdən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş ayırmaların sağlamlaşdırma tədbirləri üçün qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada nəzərdə tutulan hissəsi hesabına və ya dövlətə çatan dividendlərin müqavilə ilə müəyyən olunan (50 faizdən çox olmayan) hissəsinin idarəetməyə verənin sərəncamında qalması yolu ilə ödənilir.

3.10. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsində və müqavilədə nəzərdə tutulmuş qaydada idarəetməyə verənin və ya idarəedənin təşəbbüsü ilə idarəetmə müqaviləsinə vaxtından əvvəl xitam verilə bilər. Bu zaman yarana biləcək mübahisələr Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən olunmuş qaydada həll edilir.

 

4. SƏHMLƏRİN İDARƏETMƏYƏ VERİLMƏSİ İLƏ BAĞLI MÜSABİQƏNİN TƏŞKİLİ

 

4.1. Səhmlərin idarəetməyə verilməsi idarəetməyə verən tərəfindən açıq müsabiqə əsasında həyata keçirilir.

4.2. Müsabiqənin keçirilməsi məqsədilə idarəetməyə verən tərəfindən üzvlərinin sayı 7 (yeddi) nəfərdən ibarət müsabiqə komissiyası (bundan sonra - komissiya) yaradılır. Komissiyanın tərkibinə hər birindən 1 (bir) nəfər olmaqla, Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikasının İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının və aidiyyəti icra hakimiyyəti orqanının nümayəndələri daxil edilir. Qalan üzvlər idarəetməyə verən tərəfindən müəyyən edilir və komissiyanın sədri idarəetməyə verən tərəfindən, onu komissiyada təmsil edən üzvlərdən təyin olunur.[14]

Göstərilən orqanlar Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin müraciəti əsasında öz nümayəndələrini müsabiqə komissiyasının tərkibinə daxil etmək üçün təqdim edirlər.

4.3. Müsabiqənin keçirilməsi ilə əlaqədar idarəetməyə verən:

iddiaçılardan müsabiqədə iştirak etmək üçün ərizə və bu Qaydalarda göstərilən sənədləri qəbul edir, hər bir ərizəyə nömrə, verilmə tarixi və vaxtını qoymaqla (gün, ay, il, saat), müvafiq kitabda onların qeydiyyatını aparır;

iddiaçılardan daxil olmuş ərizələri və onlara əlavə edilmiş sənədləri ərizələrin qəbulu müddəti başa çatdıqdan sonra komissiyaya təqdim edir;

müsabiqənin nəticələri haqqında komissiyanın protokolunu təsdiq edir;

müsabiqənin nəticələri haqqında məlumatı kütləvi informasiya vasitələrində dərc etdirir;

müsabiqənin qalibi ilə idarəetməyə dair müqavilə bağlayır;

müsabiqənin qalibi tərəfindən idarəetmə müqaviləsinin şərtlərinə riayət edilməsinə nəzarəti həyata keçirir.

4.4. Müsabiqənin keçirilməsinə dair məlumat müsabiqənin keçirilməsi günündən azı 30 (otuz) gün əvvəl kütləvi informasiya vasitələrində dərc edilir.

4.5. Məlumat aşağıdakıları əhatə etməlidir:

səhmləri idarəetməyə verilən səhmdar cəmiyyətinin adı, hüquqi ünvanı və ya yerləşdiyi ünvan;

müsabiqənin vaxtı, yeri və forması, predmeti və keçirilmə qaydası;

səhmlərin növü, nominalı, ümumi dəyər;

müsabiqə iştirakçıları qarşısında irəli sürülən şərtlər;

iddiaçılardan ərizə və sifarişlərin qəbulunun başlanması və qurtarması müddəti (gün və saat), qəbul yerinin ünvanı;

iddiaçılar tərəfindən müsabiqədə iştirak üçün tələb olunan sənədlərin siyahısı və onların tərtibatı üçün müəyyən edilmiş tələblər;

komissiya tərəfindən müsabiqə qalibinin müəyyən edilməsi tarixi, vaxtı, ünvanı;

müsabiqənin qalibi ilə müqavilənin bağlanılması müddəti.

4.6. Komissiya aşağıdakı tədbirləri həyata keçirir:

idarəetmə barədə qəbul edilmiş qərara uyğun olaraq müsabiqənin şərtlər toplusunu hazırlayıb təsdiq edir;

iddiaçılardan qəbul edilmiş ərizələri və onlara əlavə olunmuş sənədləri araşdırır və onların qanunvericiliyə uyğun olmasını müəyyən edir;

iddiaçıların müsabiqədə iştirak etməsi və ya müsabiqəyə buraxılmaması barədə qərar qəbul edir və bu barədə iddiaçılara bildiriş göndərir;

müsabiqə iştirakçılarının təkliflərini təhlil edir və müsabiqənin qalibini müəyyən edir;

zəruri hallarda ekspertlər cəlb edir.

4.7. Komissiyanın iclasında üzvlərinin azı 2/3 hissəsi iştirak etdikdə, komissiya səlahiyyətli hesab olunur.

4.8. Komissiyanın qərarları iclasda iştirak edən üzvlərinin adi səs çoxluğu ilə qəbul edilir. Komissiyanın hər bir üzvü bir səsə malikdir. Səslər bərabər olduqda, komissiya sədrinin səsi həlledici hesab olunur.

4.9. Müsabiqə qalibini müəyyən etmək üçün komissiya tərəfindən qiymətləndirmə meyarları və müvafiq bal sistemi hazırlanır.

4.10. İdarəetməyə verilən səhmlərin həcmi səhmdar cəmiyyətinin səhmlərinin ümumi sayının 51 faizindən çox olduqda, komissiyanın qərarı ilə iddiaçılar qarşısında birbaşa investisiya qoyuluşuna dair tələb irəli sürülə bilər.

Komissiya tərəfindən belə tələb qoyulmadıqda, iddiaçı öz təşəbbüsü ilə səhmdar cəmiyyətinə investisiya qoyuluşuna dair təklif irəli sürə bilər və bu zaman investisiyaların qaytarılması mexanizmi və yeni yaradılmış aktivlərin mənsubluğu müqavilə ilə razılaşdırılır.

4.11. Meyarlar hazırlanarkən komissiya aşağıdakıları mütləq nəzərə almalı və müsabiqə zamanı qiymətləndirməlidir:

iddiaçının təqdim etdiyi fəaliyyət proqramı;

dividendin minimal və maksimal məbləği;

idarəetməyə götürənin mükafatının minimal və maksimal hədləri;

iddiaçının mövcud fəaliyyəti və peşəkarlığı;

qoyulacaq investisiyaların həcmi (nəzərdə tutulduqda).

 

5. MÜSABİQƏNİN KEÇİRİLMƏSİ

 

5.1. Qanunvericiliyə əsasən müsabiqədə iştirak etmək üçün müəyyən olunmuş qaydada müvafiq sənədləri təqdim edən, nizamnamə kapitalında dövlətin payı 20%-dən çox olmayan hüquqi şəxslər və fiziki şəxslər iştirak edə bilərlər.

5.2. Müsabiqədə iştirak etmək üçün iddiaçılar müsabiqə komissiyası tərəfindən müəyyən edilmiş müddətdə aşağıdakı sənədləri təqdim etməlidirlər:

idarəetməyə verən tərəfindən müəyyən edilmiş formada ərizə (açıq zərfdə);

hüquqi şəxslərin dövlət reyestrindən çıxarışın notarius tərəfindən təsdiq edilmiş surəti, fiziki şəxslər üçün şəxsiyyəti təsdiq edən sənədin surəti (açıq zərfdə);

zəruri hallarda komissiya tərəfindən müəyyən edilmiş formada zəmanət məktubu (qapalı zərfdə);

səhmlərin idarə edilməsi ilə bağlı fəaliyyət proqramı (qapalı zərfdə);

idarəetmə ilə bağlı illik mükafatın məbləğinə dair yazılı təkliflər (qapalı zərfdə).

Açıq zərflərdə təqdim olunmalı sənədlərin nümunəvi formaları idarəetməyə verən tərəfindən təsdiq olunur.

Zəmanət məktubu banklardan və nüfuzlu və yüksək reytinqə malik olan müəssisələrdən alına bilər.

5.3. İddiaçılar aşağıdakı hallarda müsabiqəyə buraxılmırlar:

iddiaçı qanunvericiliyə müvafiq olaraq iştirakçı kimi tanınmadıqda;

iddiaçının nümayəndəsinin səlahiyyətləri qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada təsdiq olunmadıqda;

müsabiqədə iştirak üçün ərizə və digər sənədlər məlumatda göstərilən müddət bitdikdən sonra verildikdə;

formal tələblərdan sui-istifadə halları istisna olmaqla, müəyyən edilmiş sənədlər tam həcmdə və ya lazımi qaydada tərtib edilmədikdə;

müqavilədə nəzərdə tutulan öhdəliklərin təminatı kimi, komissiyanın müəyyən etdiyi müvafiq zəmanət təqdim olunmadıqda.

5.4. İddiaçı idarəetməyə verənə yazılı bildiriş verməklə, ərizələrin qəbul müddəti bitənədək ərizəsini geri götürə bilər. Bu halda, ərizənin geri götürülməsi idarəetməyə verən tərəfindən qeydə alınmalıdır.

5.5. İdarəetməyə verən komissiyanın iclasında baxılanadək iddiaçılar tərəfindən təqdim olunmuş ərizə və təkliflərin məxfiliyini təmin edir.

5.6. Komissiya tərəfindən ərizələrin qəbulu protokolu imzalandığı andan iddiaçı müsabiqənin iştirakçısı hesab olunur.

5.7. Komissiya tərəfindən müsabiqədə iştiraka buraxılmamış iddiaçılara ərizələrin qəbulu haqqında protokol imzalandığı gündən ən geci 3 (üç) gün müddətində iştirakının rədd edilməsi səbəbləri göstərilməklə, müvafiq bildiriş göndərilir.

5.8. Müsabiqə aşağıdakı hallarda baş tutmamış hesab edilir:

müsabiqədə iştirak etmək üçün ərizə verilmədikdə;

iddiaçıların heç biri iştirakçı kimi tanınmadıqda;

iddiaçı bir şəxs (hüquqi və ya fiziki şəxs) olduqda;

qalib müəyyən edilmədikdə;

müsabiqənin qalibi bu Qaydalarla müəyyən edilmiş müddətdə idarəetmə müqaviləsini imzalamadıqda.

5.9. Müsabiqə aşağıdakı qaydada və ardıcıllıqla keçirilir:

müsabiqə iştirakçıları tərəfindən təqdim edilən qapalı zərflər açılmamışdan əvvəl komissiya onların bütövlüyünü yoxlayır və bu barədə müsabiqənin nəticələri haqqında protokolda qeyd edilir;

müəyyən edilmiş gün və vaxtda komissiya daxil olmuş sifarişlərdən ibarət zərfləri onların idarəetməyə verənə təqdim olunması ardıcıllığı ilə açır;

komissiya müsabiqə iştirakçılarının təkliflərinə qəbul edilmiş təcrübəyə və işgüzar adətlərə istinad etməklə, müsabiqənin müəyyən edilmiş şərtlərini və qalibi müəyyən etmək meyarlarını rəhbər tutaraq baxır.

5.10. Müsabiqənin iştirakçıları tərəfindən Azərbaycan dilində təqdim edilmiş təkliflər iştirakçıların özləri və ya onların nümayəndələri tərəfindən imzalanmalı, təkliflərdə göstərilmiş məbləğlər rəqəm və sözlə göstərilməlidir. Sözlə rəqəm arasında fərq aşkar edildikdə, komissiya sözlə ifadə olunmuş yazı variantını əsas götürür.

5.11. Müsabiqənin nəticələri haqqında komissiyanın protokolu 3 (üç) nüsxədə tərtib olunur, komissiyanın sədri, komissiyanın iclasında iştirak edən üzvləri və müsabiqənin qalibi tərəfindən imzalanır və həmin gün təsdiq olunmaq üçün idarəetməyə verənə təqdim edilir.

5.12. Protokol idarəetməyə verən tərəfindən 5 (beş) gün müddətində təsdiq edilir. İdarəetməyə verən tərəfindən təsdiq olunduğu gündən protokol qalibin idarəetmə müqaviləsi bağlamaq hüququnu təsdiq edən sənəd hesab edilir.

5.13. Müsabiqənin qalibi müsabiqənin nəticələri haqqında protokol idarəetməyə verən tərəfindən təsdiq edildiyi gündən 30 (otuz) gün müddətində idarəetmə müqaviləsini imzalamalıdır. Həmin müddət ərzində müsabiqənin qalibi müqaviləni imzalamaqdan imtina edərsə və ya müəyyən edilmiş müvafiq şərtləri yerinə yetirməzsə, müsabiqənin nəticələri ləğv edilir.

 

6. MÜQAVİLƏNİN RƏSMİLƏŞDİRİLMƏSİ VƏ İCRASINA NƏZARƏT

 

6.1. Digər hal müəyyən edilmədikdə, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin qərarı ilə idarəetməyə verilən səhmlərlə bağlı müqavilələr idarəetməyə verən tərəfindən imzalandıqdan sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən təsdiq edilir.

İdaretməyə verənin qərarı ilə idarəetməyə verilən səhmlərlə bağlı müqavilələr idarəetməyə verən tərəfindən imzalanır və həmin gündən qüvvəyə minir.

6.2. İdarəetmə prosesində şəffaflığın təmin edilməsi məqsədilə idarəedən qanunvericilikdə, habelə müqavilədə nəzərdə tutulan məlumatları müəyyən edilmiş müddətdə və qaydada kütləvi informasiya vasitələrində dərc etdirməlidir.

6.3. Müqavilədə aşağıdakı müddəalar əks etdirilməlidir:

səhmlərin idarəetməyə verilməsi qaydası və müddəti;

tərəflərin öhdəlikləri və məsuliyyəti;

müqavilə öhdəliklərinin yaranması və başaçatma müddəti;

idarəedən tərəfindən təklif olunan fəaliyyət proqramının icrası mexanizmi;

idarəedən tərəfindən idarəetməyə verənə təqdim olunmalı hesabatların təqdim edilmə qaydası və müddətləri;

müqavilənin vaxtında və vaxtından əvvəl ləğv edilməsi nəticəsində qarşılıqlı hesablaşmaların aparılması şərtləri;

müqavilənin müddətinin uzadılması qaydası;

səhmləri idarəetməyə verilmiş səhmdar cəmiyyətinin ümumi yığıncaqlarının və idarəetmə orqanlarının iclaslarının keçirilməsi qaydası;

idarəetmə müddətində səhmlərin özəlləşdirilməsi haqqında qərar qəbul edildikdə, idarəedənlə idarəetməyə verənin münasibətlərinin tənzimlənməsi qaydası;

digər məsələlər.

6.4. İdarəetməyə verən müqavilə şərtlərinin yerinə yetirilməsinə nəzarət edir və bununla bağlı idarəedəndən hesabatlar tələb etmək, monitorinq keçirmək və sənədli təftiş aparmaq hüquqlarına malikdir. Zərurətdən asılı olaraq, idarəetməyə verən bu məqsədlə müstəqil auditor və ekspertlər cəlb edə bilər.

6.5. İdarəedən rübdə 1 (bir) dəfə və hər ilin sonunda səhmlərin idarə olunmasına dair idarəetməyə verənin müəyyən etdiyi formada idarəetməyə verənə hesabat təqdim etməlidir. Hesabatın forması, təqdim edilməli məlumat və sənədlər, habelə hesabatların ümumi dövriliyi müqavilədə nəzərdə tutulur.

6.6. İdarəedən tərəfindən müqavilə şərtlərinə əməl olunmaması və ya lazımınca icra edilməməsi müqavilənin müəyyən edilmiş qaydada ləğv edilməsi və vurulmuş zərərin, o cümlədən itirilmiş faydanın ödənilməsinin tələb edilməsi üçün əsasdır. Müqavilə şərtlərini pozduğu üçün idarəetməyə verənə dəyən zərərə görə idarəedən tam maddi məsuliyyət daşıyır.

 

 

 

 

 

 

Özəlləşdirilən dövlət əmlakının qiymətləndirilməsi haqqında

 

ƏSASNAMƏ[15]

 

1. Bu Əsasnamə Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsinə, «Dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi haqqında», «Mühasibat uçotu haqqında», «Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının qanunlarına, «Azərbaycan Respublikasında dövlət əmlakının özəlləşdirilməsinin II Dövlət Proqramı»na və digər normativ-hüquqi aktlara uyğun olaraq hazırlanmışdır.

2. Bu Əsasnamə dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi prosesində müəssisə və obyektlərin start (satış) qiymətini və ya dövlət müəssisələrinin bazasında yaradılan səhmdar cəmiyyətlərinin nizamnamə kapitalını hesablamaq məqsədilə onların əmlakının, habelə birgə müəssisələrin nizamnamə kapitalındakı dövlət paylarının qiymətləndirilməsi qaydalarını müəyyən edir.

3. Dövlət müəssisələrinin (obyektlərinin) və birgə müəssisələrin nizamnamə kapitalındakı dövlətin payının özəlləşdirilməsi zamanı əmlakın real qiymətləndirilməsini həyata keçirmək məqsədilə bu Əsasnaməyə uyğun olaraq qiymətləndiricilər və maliyyə məsləhətçiləri cəlb edilə bilər.

4. Özəlləşdirilən müəssisə və obyektin start (satış) qiyməti və ya dövlət müəssisələrinin bazasında yaradılan səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalı, onun balans aktivlərinin ümumi dəyəri ilə balans öhdəliklərinin ümumi dəyərinin fərqinə bu Əsasnamə ilə müəyyən edilmiş əmsallar tətbiq edilməklə müəyyən edilir.

Birgə müəssisələrin nizamnamə kapitalındakı dövlət paylarının inventarizasiya olunaraq qiymətləndirilməsi nizamnamə kapitalında iştirak payına uyğun olaraq və müəssisə tərəfindən təqdim olunmuş son balansın məlumatları əsasında aparılır. Birgə müəssisənin qiymətləndirilməsini həyata keçirmək məqsədilə qiymətləndiricilər və maliyyə məsləhətçiləri cəlb edildiyi hallarda, qiymətləndirmə müəssisənin kommersiya fəaliyyətinin gəlirliliyi, o cümlədən gözlənilən gəlirlərin proqnozu (diskontlaşdırılmış həcmi), fəaliyyət göstərdiyi sektordakı xüsusi çəkisi, müəssisənin bazardakı mövqeyi və digər bu kimi amillər nəzərə alınmaqla həyata keçirilir.

5. Səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalı təqdim edilmiş son balansın məlumatları əsasında aşağıdakı qayda ilə müəyyən edilir:

 

^N_k ^{= (Ad—Öd) x M}_a ^{x X}_ə ^{X G}_ə ^{x Z}_ə

Kiçik dövlət müəssisəsinin start (satış) qiyməti təqdim edilmiş son balansın məlumatları əsasında aşağıdakı qayda ilə müəyyən edilir:

 

^K_q ^{= (Ad—Öd) x M}_a ^{x G}_ə ^{x Y}_ə

 

Dövlət müəssisəsinin hüquqi şəxs olmayan struktur bölməsi (filial, istehsal sahəsi, sex və s.) ayrıca özəlləşdirildikdə, onun start (satış) qiyməti və ya nizamnamə kapitalı özəlləşdirmə anına tərtib olunmuş bölünmə balansının (bölünmə aktının) məlumatları əsasında aşağıdakı qayda ilə müəyyən edilir:

 

^S_q ^{= (Ad—Öd) x M}_a ^{x Y}_ə

 

İcarəyə verilmiş və ya istifadəsiz olan daşınmaz dövlət əmlakının start (satış) qiyməti aşağıdakı qayda ilə müəyyən edilir:

 

^İ_q ^{= İ}_d ^{x Y}_ə

 

burada:

Nk—səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalı;

Kq—kiçik dövlət müəssisəsinin start (satış) qiyməti;

Sq—dövlət müəssisəsinin hüquqi şəxs olmayan struktur bölməsinin start (satış) qiyməti;

İq—icarəyə verilmiş və ya istifadəsiz olan daşınmaz dövlət əmlakının start (satış) qiyməti;

Ad—müəssisənin balans aktivlərinin ümumi dəyəri;

Öd—müəssisənin balans öhdəliklərinin ümumi dəyəri;

Ma—müəssisənin maliyyə asılılığı əmsalı;

Xə—müəssisənin yerli xammalla təchiz olunma əmsalı;

Gə—müəssisənin gəlirlilik əmsalı;

Zə—müəssisənin zona əmsalı;

Yə—müəssisənin (obyektin) yerləşmə əmsalı;

İd—icarəyə verilmiş və ya istifadəsiz olan daşınmaz dövlət əmlakının müəssisənin mühasibat uçotu məlumatlarına və ya bu Əsasnamənin 28-ci bəndinə əsasən hesablanmış qalıq dəyəridir.

Dövlət müəssisəsinin balansında olan daşınar əmlak (əsas vəsaitlər) ayrıca qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada özəlləşdirildikdə, onun start (satış) qiyməti müəssisənin məlumatları əsasında həmin daşınar əmlakın (əsas vəsaitlərin) qalıq dəyəri kimi müəyyən edilir.

Müəssisənin maliyyə asılılığı əmsalı qiymətləndirmə anına onun maliyyə vəziyyətini xarakterizə edir və təqdim edilmiş son balansın məlumatları üzrə kreditor borclarının (bank kreditləri, kreditorlarla hesablaşmalar və sair kreditorlar) onun qiymətləndirilən aktivlərinin dəyərinə (özəlləşdirilən müəssisənin əmlakının tərkibindən çıxarılan əmlakın dəyəri nəzərə alınmamaqla) olan nisbəti əsasında müəyyən edilir. Müəssisənin maliyyə asılılığı əmsalı müəyyən edilərkən qanunvericiliyə əsasən silinməsi nəzərdə tutulan borclar nəzərə alınmır. Lakin həmin borcların uçotdan silinməsi müvafiq qaydada rəsmiləşdirilənədək müəssisənin balansında qeyd olunur.

Müəssisənin yerli xammalla təchiz olunma əmsalı onun yerli xammaldan (və ya idxal olunan xammaldan) asılılığını xarakterizə edir və istifadə olunan yerli xammal növlərinin (xammal, yarımfabrikat, komplektləşdirici məmulat və s.) ümumilikdə istifadə olunan xammal növlərinə olan nisbəti kimi müəyyən edilir.

Müəssisənin gəlirlilik əmsalı onun fəaliyyətinin rentabellik səviyyəsini xarakterizə edir və müəssisənin balans mənfəətinin onun qiymətləndirilən əsas vəsaitlərinin dəyərinə olan nisbəti kimi müəyyən edilir.

Müəssisənin zona əmsalı və müəssisənin (obyektin) yerləşmə əmsalı müəssisə və obyektin yerləşdiyi əraziyə görə şərti müəyyən olunmuş əmsallardır.

6. Özəlləşdirilən dövlət müəssisəsinin (obyektinin) qiymətləndirilən əmlakının tərkibinə onun əsas vəsaitləri və sair dövriyyədənkənar aktivləri, ehtiyat və məsrəfləri, pul və sair maliyyə vəsaitləri, digər maddi və qeyri-maddi aktivləri daxildir.

7. Əsas vəsaitlərə və sair dövriyyədənkənar aktivlərə aşağıdakılar daxildir:

a) binalar, qurğular, ötürücü qurğular, maşın və avadanlıqlar, nəqliyyat vasitələri, iş alətləri, istehsal və təsərrüfat inventarları, iş heyvanları, məhsuldar heyvanlar, çoxillik əkmələr, digər növ əsas vəsaitlər, torpaqların yaxşılaşdırılmasına (meliorasiya, qurudulma, irriqasiya və s. işlər), habelə başqa işlərə qoyulan kapital qoyuluşları və başqa əmək vasitələri;

b) balansda əks olunan qeyri-maddi aktivlər, torpaq, su və təbii ehtiyatlardan (sərvətlərdən) istifadə hüquqları, əmlak hüquqları, patentlər, lisenziyalar, «nou-hau», proqram məhsulları, inhisar və imtiyaz (üstünlük) hüquqları (xüsusi fəaliyyət növünə verilən lisenziyalar da daxil olmaqla), təşkilati xərclər, ticarət markaları, əmtəə nişanları və digər qeyri-maddi aktivlər;

c) müəssisənin quraşdırılmamış avadanlıqları və başa çatdırılmamış əsaslı tikintisi;

ç) müəssisənin uzunmüddətli maliyyə qoyuluşları, o cümlədən digər müəssisələrin qiymətli kağızlarına (səhm, istiqraz və s.), dövlət və digər borclar üzrə faizli istiqrazlara, ölkə ərazisində yaradılmış digər müəssisələrin nizamnamə fondlarına, müəssisənin xaricdəki kapitalına və sair uzunmüddətli maliyyə qoyuluşları;

d) müəssisə balansının aktivindəki «Əsas vəsaitlər və sair dövriyyədənkənar aktivlər» bölməsinin digər maddələri.

8. Ehtiyatlar və məsrəflər istehsal ehtiyatları (xammal, yanacaq, ehtiyat hissələri, yarımfabrikat və komplektləşdirici məmulatlar, əsas və köməkçi materiallar, taralar və material ehtiyatları), az qiymətli və tez köhnələn əşyalar, bitməmiş istehsal, gələcək dövrün xərcləri, hazır məhsul, mallar və müəssisə balansının aktivindəki «Ehtiyatlar və məsrəflər» bölməsinin digər maddələrindən ibarətdir.

9. Pul vəsaitləri, hesablaşmalar və sair aktivlərə müəssisənin banklardakı hesablarında və kassasında olan pul vəsaitləri, yüklənmiş malların dəyəri, debitorlarla hesablaşmaları, qısamüddətli maliyyə qoyuluşları (bir ildən çox olmayan) və balansın aktivindəki «Pul vəsaitləri, hesablaşmalar və sair aktivlər» bölməsində əks etdirilən dövriyyə aktivlərindən ibarətdir.

10. Qiymətləndirilən əmlakın tərkibinə müəssisənin mühasibat uçotunda müxtəlif səbəblərdən əks etdirilməyən əmlak, müvəqqəti olaraq təmirdə və ehtiyatda olan əmlak, icarədə və ya müddətli istifadədə olan əmlak da daxil edilir.

11. Özəlləşdirilən dövlət müəssisəsinin (obyektinin) yerləşdiyi torpaq sahəsi bu Əsasnaməyə uyğun olaraq qiymətləndirilən əmlakın tərkibinə daxil edilmir və Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyinə əsasən müəyyən edilmiş qaydada ayrıca özəlləşdirilir. Özəlləşdirilən torpaq sahəsinin qiymətləndirilməsi müvafiq normativ-hüquqi aktlarla tənzimlənir.

12. Dövlət müəssisəsinin əmlakının icarəyə verilməsi yolu ilə yaradılmış icarə müəssisələrinin və icarəyə verilmiş əmlakın özəlləşdirilməsi zamanı qiymətləndirmə bu Əsasnaməyə uyğun olaraq aparılır.

İcarəçinin öz gəliri hesabına əldə etdiyi əmlakın tərkibi müvafiq sənədlər əsasında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən müəyyən edilir.

13. Müəssisənin balans öhdəliklərinə borc vəsaitləri və kreditlər, kreditorlarla hesablaşmalar, alıcı və sifarişçilərdən alınmış avanslar və sair cəlb edilmiş vəsaitlər daxildir.

Müəssisənin balans aktivlərindən çıxılan balans öhdəliklərinə gələcək dövrün gəlirləri, qarşıdakı xərclər və ödəmələr üzrə ehtiyatlar, şübhəli borclar üzrə ehtiyatlar, balansın hesablaşmalar və sair passivlər bölməsində əks etdirilən digər öhdəliklər də aiddir.

14. Özəlləşdirilən dövlət müəssisəsinin start (satış) qiyməti və ya səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalı müəyyən edilərkən əmlakın tərkibindən bu Əsasnamənin 13-cü bəndində göstərilən balans öhdəlikləri ilə yanaşı, qüvvədə olan qanunvericiliyə əsasən, özəlləşdirilməsi qadağan olunmuş əmlakın, dövlət mülkiyyətində saxlanılan, habelə yerli özünüidarəetmə (bələdiyyə) orqanlarının və müvafiq təşkilatların balansına verilən sosial-mədəni və məişət-kommunal təyinatlı obyektlərin, habelə müəssisənin əmlak kompleksinin tərkibindən çıxarılaraq ayrıca özəlləşdirilən əmlakın dəyəri də çıxılır.

15. Özəlləşdirmə prosesində dövlət müəssisələrinin əmlakının bu Əsasnaməyə uyğun olaraq qiymətləndirilməsi müəssisə rəhbərliyinin iştirakı ilə özəlləşdirmə komissiyası (kiçik müəssisələr istisna olmaqla) tərəfindən müəssisənin əmlakının inventarlaşdırılması əsasında həyata keçirilir.

Özəlləşdirmə prosesində kiçik dövlət müəssisələrinin (obyektlərinin) əmlakının bu Əsasnaməyə uyğun olaraq qiymətləndirilməsi müəssisə rəhbəri və baş mühasib tərəfindən müəssisənin (obyektin) əmlakının inventarlaşdırılması əsasında həyata keçirilir. Kiçik dövlət müəssisələri (obyektləri) özəlləşdirilərkən, bu Əsasnamə ilə özəlləşdirmə komissiyasının hüquqlarına aid edilən digər hüquqlar da göstərilən qaydada həyata keçirilir.

16. Əsas vəsaitlər onların balans dəyərindən qiymətləndirmə dövrünə amortizasiya normaları əsasında köhnəlmə məbləği çıxılmaqla müəyyən edilmiş qalıq dəyəri ilə qiymətləndirilir.

Əsas vəsaitlərin (daşınmaz və daşınar əmlakın) bu qayda ilə hesablanmış dəyəri qiymətləndirmə dövrünə eyni və ya analoji növlü əsas vəsaitlərin qiymətlərinə uyğun gəlmədikdə (az və ya çox olduqda), müəssisənin özəlləşdirmə komissiyası qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən müəssisənin əmlakının qiymətləndirilməsini təşkil edir. Bu halda, əsas vəsaitlərin dəyərini bazar prinsipləri əsasında müəyyən etmək məqsədilə aparılan qiymətləndirmə müəssisə rəhbərinin və ya özəlləşdirmə komissiyasının təşəbbüsü ilə qanunvericiliyə uyğun olaraq qiymətləndiricilər və maliyyə məsləhətçiləri tərəfindən həyata keçirilir.

Həmin məqsədlə müəssisə ilə qiymətləndiricilər arasında müqavilə bağlanılır. Qiymətləndiricilər (hüquqi və fiziki şəxslər) dövlət əmlakının düzgün qiymətləndirilməsinə görə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq olaraq məsuliyyət daşıyırlar.

Özəlləşdirilən dövlət müəssisə və obyektlərinin əmlakı Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin təşəbbüsü ilə təkrar qiymətləndirildikdə, «Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən qiymətləndiricilərlə (maliyyə məsləhətçiləri ilə) müqavilə bağlanılır. Bu halda qiymətləndiricilərə xidmət haqqı «müvəffəqiyyətə görə ödəniş» prinsipi əsasında dövlət əmlakının alıcısının vəsaiti hesabına və ya dövlət əmlakının özəlləşdirilməsindən daxil olan vəsaitdən Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş ayırmalar hesabına həyata keçirilir.

17. Əsas vəsaitlərin təkrar qiymətləndirilməsinə dair tərtib edilmiş sənədlər özəlləşdirmə komissiyası tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinə təqdim edilir. Qiymətləndirmə sənədləri müəyyən olunmuş qaydada təsdiq edildikdən sonra qiymətləndirmənin nəticələri müəssisənin mühasibat və statistika uçotu və hesabatlarında düzəlişlər etmək üçün istifadə olunur.

18. Əsas vəsaitlərin balans dəyəri inventarlaşdırmanın nəticələri nəzərə alınmaqla mühasibat uçotu məlumatları (uçot kitabları, inventar kartları və s.) əsasında müəyyən edilir.

İnventarlaşdırma nəticəsində qalıq kimi aşkar edilmiş, lakin mühasibat uçotunda əks etdirilməyən əsas vəsaitlərin balans dəyəri bu Əsasnamənin 16-cı bəndinə uyğun olaraq qiymətləndirilir.

19. Normativ istismar müddəti bitmiş, lakin istifadəyə yararlı olan əsas vəsaitlərin və ya onların ayrı-ayrı hissələrinin (detallarının, qovşaqlarının və s.) gələcəkdə istifadə olunmaq dərəcəsi nəzərə alınmaqla qalıq bərpa dəyəri müəyyən edilir. İstifadəyə yararlı olan əsas vəsaitlərin qalıq bərpa dəyəri fiziki və mənəvi aşınma vəziyyəti nəzərə alınmaqla müəssisənin özəlləşdirmə komissiyası tərəfindən qiymətləndirilir.

20. Tikintisi başa çatdırılmamış obyektlərin və quraşdırılmamış avadanlıqların özəlləşdirmə dövründə dəyəri bu Əsasnamənin 16-cı bəndində nəzərdə tutulmuş qaydada müəyyən edilir. Özəlləşdirilməsi nəzərdə tutulan tikintisi başa çatdırılmamış perspektivsiz obyektlər özəlləşdirmə komissiyası və ya qiymətləndirici tərəfindən onların tikintisinə sərf olunmuş yararlı tikinti materiallarının (konstruksiyalarının) dəyəri nəzərə alınmaqla qiymətləndirilir. Bu zaman obyektin perspektivsizlik göstəricilərinin müəyyən edilməsi Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmiş qaydalara uyğun aparılır.

21. Az qiymətli və tez köhnələn əşyaların dəyəri onların balans dəyərindən hesablanmış köhnəlmə çıxılmaqla müəyyən edilir.

22. Uzunmüddətli maliyyə qoyuluşları balans dəyəri üzrə qiymətləndirilir.

23. Qeyri-maddi aktivlər onların balans dəyərindən köhnəlmə məbləği çıxılmaqla qiymətləndirilir.

24. Ehtiyatlar və məsrəflər mövcud vəziyyətə olan balans dəyəri ilə qiymətləndirilir.

25. Pul vəsaitləri, hesablaşmalar və sair dövriyyə aktivləri balans dəyəri ilə qiymətləndirilir.

26. Müəssisənin valyuta hesablarında olan pul vəsaitləri, valyuta ilə ödənilməsi nəzərdə tutulan debitor borcları qiymətləndirmə tarixinə manatın Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən müəyyən edilmiş məzənnə əsasında qiymətləndirilir.[16]

27. Bu Əsasnaməyə uyğun olaraq müəssisənin hesablanmış ilkin qiymətinə tətbiq edilən əmsallar (bazar konyunkturu nəzərə alınmaqla) Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin təqdimatı ilə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilir.

28. Bina və tikililərin bir hissəsində yerləşən qeyri-yaşayış sahələrinin qalıq dəyəri aşağıdakı qaydada müəyyən edilir:

 

^Q_d ^{= K x S}_ü ^{x B}_ə ^{x H}_ə ^{x M}_ə ^{x A}_ə

 

burada:

Qd—bina və tikililərin bir hissəsində yerləşən qeyri-yaşayış sahəsinin qalıq dəyəri;

K—özəlləşdirmə zamanı 1 kv.m sahənin qəbul edilən normativ dəyəri;

Sü—qiymətləndirilən ümumi sahə;

Bə—bina əmsalı;

Hə—hündürlük əmsalı;

Mə—mərtəbəlilik əmsalı;

Aə—bina və tikilinin köhnəlmə əmsalıdır.

Bina və tikililərin bir hissəsində yerləşən qeyri-yaşayış sahəsinin qalıq dəyərinin müəyyən edilməsi üçün tətbiq edilən əmsallar Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin təqdimatı ilə Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilir.

29. Bina və tikililərin bir hissəsində yerləşən dövlət müəssisə və obyektlərinin start (satış) qiyməti və ya səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalı müəyyən edilərkən onlara aid olan sahələrin (qeyri-yaşayış, istehsal və digər təyinatlı sahələrin) bu Əsasnamənin 28-ci bəndinə uyğun olaraq hesablanmış qalıq dəyəri qiymətləndirilən əsas vəsaitlərin ümumi dəyərinə daxil edilir.

30. Müəssisənin özəlləşdirmə komissiyası tərəfindən əsas vəsaitlərin, mal-material qiymətlilərinin, başa çatdırılmamış tikililərin, quraşdırılmamış avadanlıqların, uzunmüddətli maliyyə qoyuluşlarının, qeyri-maddi aktivlərin, ehtiyat və məsrəflərin, xarici valyutada pul vəsaitlərinin (debitor borclarının) qiymətləndirilməsi aktları Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin müəyyən etdiyi formalarda tərtib olunur.

31. Özəlləşdirilən dövlət müəssisəsinin özəlləşdirmə komissiyası tərəfindən təqdim olunmuş əmlakın inventarlaşdırılması və qiymətləndirilməsi aktları müəyyən edilmiş qaydada ekspertiza edildikdən sonra Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən təsdiq olunur. Dövlət müəssisəsinin rəhbəri, baş mühasibi və özəlləşdirmə komissiyasının üzvləri Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinə təqdim edilən əmlakın inventarlaşdırılması və qiymətləndirilməsi aktlarının, habelə digər özəlləşdirmə sənədlərinin dürüstlüyü üçün Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun məsuliyyət daşıyırlar.

32. Müəssisənin özəlləşdirmə sənədlərinə (özəlləşdirmə planına) qanunvericiliklə özəlləşdirilməsi qadağan olunmuş obyektlərin, müəssisənin balansında olan və özəlləşdirmədən sonra dövlət mülkiyyətində saxlanılan, yerli özünüidarəetmə (bələdiyyə) orqanlarının və müvafiq təşkilatların balansına verilən sosial-mədəni və məişət-kommunal təyinatlı obyektlərin, habelə müəssisənin əmlak kompleksinin tərkibindən çıxarılaraq ayrıca özəlləşdirilən obyektlərin siyahısı əlavə edilir.

33. Dövlət müəssisəsinin (obyektinin) əmlakının qiymətləndirilməsi aktları təsdiq edildiyi gündən onun özəlləşdirilməsi barədə alqı-satqı müqaviləsi bağlananadək və ya səhmlərin nəzarət zərfi satılanadək əsas vəsaitlərin silinməsi və özgəninkiləşdirilməsi yalnız mövcud qanunvericiliyə uyğun Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinin razılığı alınmaqla həyata keçirilə bilər.

34. Müəssisə rəhbərliyi əmlakın (səhmlərin və ya hissələrin) satışa çıxarıldığı tarixə müəssisənin (obyektin) start (satış) qiyməti və ya səhmdar cəmiyyətinin nizamnamə kapitalı hesablanarkən qiymətləndirmə aktlarında göstərilmiş əmlakın tərkibində (dəyərində) baş vermiş dəyişikliklər barədə Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsinə zəruri məlumatları (sənədləri) təqdim etməlidir. Əmlakın tərkibində (dəyərində) baş vermiş dəyişikliklərə dair müəssisə tərəfindən təqdim edilən sənədlərə Azərbaycan Respublikasının Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi tərəfindən baxılır və həmin dəyişikliklər nəzərə alınmaqla satışa çıxarılanadək müəssisənin start (satış) qiyməti və ya səhmdar cəmiyyətin nizamnamə kapitalı dəyişdirilir.

35. Bu Əsasnamənin tələblərinə riayət edilməsi Azərbaycan Respublikası ərazisində yerləşən bütün dövlət müəssisələri üçün məcburidir və həmin tələblərin pozulması özəlləşdirilən əmlakın qiymətləndirilməsinin etibarsız hesab edilməsi üçün əsasdır.

 

 

 

 

 

FƏRMANA EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI

 

1. 1.       5 mart 2009-cu il tarixli 71 nömrəli Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Fərmanı (“Azərbaycan” qəzeti  6 mart 2009-cu il, № 52, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2009-cu il, №03, maddə 163)
2. 2.       10 fevral 2010-cu il tarixli 216 nömrəli Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin Fərmanı (“Azərbaycan” qəzeti 11 fevral 2010-cu il, № 32, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-cu il, № 2, maddə 80)
3. 3.       2 iyul 2010-cu il tarixli 291 nömrəli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (“Azərbaycan” qəzeti 4 iyul 2010-cu il, № 141, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2010-cu il, № 7, maddə 610)
4. 4.       14 may 2014-cü il tarixli 164 nömrəli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (“Azərbaycan” qəzeti 16 may 2014-cü il, № 101)
   1. 5.       13 iyul 2016-cı il tarixli 989 nömrəli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı(“Azərbaycan” qəzeti, 17 iyul 2016-cı il, № 152, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 7, maddə 1260)
   2. 6.       10 avqust 2016-cı il tarixli 1016 nömrəli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı(“Respublika” qəzeti, 12 avqust 2016-cı il, № 174, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 8, maddə 1377)
   3. 7.       16 avqust 2016-cı il tarixli 1023 nömrəli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı(“Respublika” qəzeti, 17 avqust 2016-cı il, № 178, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2016-cı il, № 8, maddə 1384)
   4. 8.       16 iyun 2017-ci il tarixli 1464 nömrəli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı(“Azərbaycan” qəzeti, 18 iyun 2017-ci il, № 130, “Xalq” qəzeti, 22 iyun 2017-ci il, № 133, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2017-ci il, № 6, maddə 1080)
   5. 9.       6 iyun 2018-ci il tarixli 110 nömrəli Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı (“Xalq” qəzeti, 7 iyun 2018-ci il, № 127, Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu, 2018-ci il, №6, maddə 1200)

 

İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI