Bu gün muxtar respublika iqtisadiyyatında böyük çəkiyə malik olan kənd təsərrüfatı sürətlə inkişaf edir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının səmərəsini artırmaq, bu məhsulların istehsalçılarına dövlət tərəfindən maliyyə yardımının göstərilməsini təmin etmək məqsədilə verdiyi qərarlar bu sektorun ildən-ilə böyüməsini, istehsal göstəricilərinin davamlı olaraq yüksəldilməsini stimullaşdırır, mütərəqqi texnoloji yeniliklərin, innovativ üsulların tətbiqi imkanlarını genişləndirir. Bu isə öz növbəsində muxtar respublikada ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasına, idxaldan asılılığın azaldılmasına, eləcə də bolluq yaradılmasına və rifahın yaxşılaşdırılmasına, həmçinin aqrar sahənin ixrac potensialının artırılmasına gətirib çıxarır. Subsidiyaların ayrılması, güzəştli şərtlərlə gübrələrin verilməsi ilə bərabər, sahibkalar və ailə təsərrüfatçıları üçün güzəştli kredit imkanları da yaradılmışdır.

Təkcə bu ilin ötən dövrü ərzində Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən sahibkarlıq subyektlərinə 23 layihə üzrə 2 milyon 585 min manat məbləğində güzəştli kredit verilmişdir ki, bunun da  350 min manatı kənd təsərrüfatının inkişafı üçün ayrılmışdır. Bu vəsaitin 225 min manatı heyvandarlıq, 70 min manatı quşçuluq, 40 min manatı bağçılıq təsərrüfatlarının, 15 min manatı soyuducu anbarın yaradılmasına yönəldilmişdir.

Cari ilin ötən dövründə süd emlı müəssisəsinin, 19 heyvandarlıq, 1 quşçuluq, 1 istixana təsərrüfatının yaradılması, 2 heyvandarlıq, 4 istixana  təsərrüfatının genişləndirilməsi başa çatdırılmışdır. Həmçinin 12 heyvandarlıq, 1 arıçılıq təsərrüfatının yaradılması və 4 heyvandarlıq, 1 arıçılıq təsərrüfatının genişləndirilməsi, 1 heyvandarlıq kompleksinin yenidən qurulması, 2 bağçılıq təsərrüfatının yaradılması, 1 bağçılıq təsərrüfatının genişləndirilməsi davam etdirilir.

Aqrar sahənin inkişafı muxtar respublikada ailə təsərrüfatlarının fəaliyyəti üçün də geniş imkanlar açır. İstər məhsul istehsalı və satışı üçün yaradılan şərait, istərsə də texnika təminatı və dövlət maliyyə dəstəyinin göstərilməsi ailə təsərrüfatlarının sayının ilbəil artmasına səbəb olmuşdur. Bu gün muxtar respublikada ailə təsərrüfatlarının əksər hissəsinin aqrar sahə üzrə ixtisaslaşması daxili bazarın keyfiyyətli yerli məhsullarla təminatına öz töhfəsini verir. Bu tədbirlər 2022-ci ilin ötən dövrü ərzində də davam etdirilmiş, kənd təsərrüfatının müxtəlif sahələri üzrə fəaliyyət göstərən 9 ailə təsərrüfatına Sahibkarlığın İnkişafı Fondu tərəfindən 155 min manat  dövlət maliyyə dəstəyi göstərilmişdir.

Həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində cari ildə Şərur Sənaye Məhəlləsində yerli xammal hesabına qarğıdalı və günəbaxan yağı da istehsal ediləcəkdir. Bunun üçün xammal ehtiyatının yaradılması da qarşıda duran əsas məsələlərdəndir. Bu məqsədlə yağlılıq sortu yüksək olan qarğıdalı və günəbaxan əkininin genişləndirilməsi məqsədilə ailə və fermer təsərrüfatları ilə maarifləndirici görüşlər keçirilmiş, istehsal olunacaq qarğıdalı və günəbaxan məhsulları müəssisə tərəfindən dəyəri nağd ödənilməklə satın alınacaqdır.

Strateji ərzaq növü olan taxıl və kartof əkinləri ötən il muxtar respublikanın əkin sistemində üstün yer tutmuşdur. Ötən il ümumi əkin sahəsinin 50,9 faizi taxılçılığın payına düşmüşdür. Muxtar respublikada istehsal olunan buğdanın hər il müəyyən olunmuş qiymətlər əsasında mərkəzləşdirilmiş qaydada satın alınması, muxtar respublikada taxılın saxlanılması üçün anbarların inşası görülən əhəmiyyətli tədbirlərdəndir. Muxtar respublikanın ayrı-ayrı rayon və kəndlərində istifadəyə verilən 20 un dəyirmanı da istehsalçılarla əlaqəni gücləndirmişdir. Nəticədə mövsüm ərzində istehsal olunmuş 105808 ton dənli və dənli paxlalı məhsulların 67 min 474 tonu buğda olmuşdur. Bu isə yerli tələbatın təxminən 70-75 faiz həcmində ödənilməsi deməkdir.

Daxili bazarın kartofla təminatında idxaldan asılılığı azaltmaq, əhalinin tələbatının keyfiyyətli yerli məhsul hesabına ödənilməsini təmin etmək üçün muxtar respublikada  əlverişli torpaq sahələri ayrılmışdır. Həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində  3470 hektar sahədə kartof əkilmiş və 54689 ton məhsul götürülmüşdür.

Bu il də muxtar respublikada kartof əkininin başlanılması və əkinçilərin yüksək məhsuldarlığa malik kartof toxumları əldə edə bilmələri üçün hazırlıq işləri başa çatdırılmış, İqtisadiyyat və Kənd Təsərrüfatı Nazirliklərinin nümayəndələrindən ibarət komissiya yaradılmışdır. Komissiya fəaliyyətə başladığı tarixdən komissiyaya 217 sahibkar tərəfindən 699 hektar ərazidə əkin aparılması məqsədilə müraciətlər olunmuş, artıq 622 hektar ərazidə ölçülər dəqiqləşdirilmiş, 1866 ton rüsumsuz toxumluq kartof gətirilməsi üçün kvota sənədləri Dövlət Gömrük Komitəsinə göndərilmiş, 727 ton kartofun gətirilməsi təmin edilmiş və hal-hazırda bu proses davam etdirilir.

Məlumdur ki, aqrar sektorda məhsuldarlığın artırılmasına təsir göstərən mühüm amillərdən biri də istehsalçıların müasir texnika ilə təmin olunmasıdır. Bu sahədə nəzərdə tutulan xidmət işlərinin yerinə yetirilməsini sürətləndirmək, məhsuldarlığı artırmaq, istehsalçıları lazımi texnika ilə təmin etmək məqsədilə yaradılan "Naxçıvan Aqrolizinq" ASC öz işini günün tələbləri səviyyəsində qurmağa çalışır. Xaricdən alınıb gətirilən kənd təsərrüfatı texnikası, avadanlıq və mexanizmlər hüquqi və fiziki şəxslərə icarəyə verilir, lizinq yolu ilə istehsalçılara satılır. Lizinq yolu ilə verilən texnika və texnoloji avadanlığın dəyərinin 10 il müddətində ödənilməsi sahibkarların ürəyincədir.

Aqrar sektorun inkişafında mühüm vəzifələrdən biri soyuducu anbarların yaradılmasıdır. Dövlət maliyyə dəstəyi və özəl investisiya hesabına bu gün muxtar republikamızda kənd təsərrüfatı məhsullarının saxlanması üçün ümumi tutumu  21.400 ton olan 50 soyuducu anbar yaradılmışdır ki,  bunun da tutumu 14.070 tonu meyvə tərəvəz məhsullarının tədarükü üzrə ixtisaslaşmış, tutumu 7.330 tonu ümumi təyinatlı anbarlardır. Cari ilin ötən dövrü ərzində dövlət maliyyə dəstəyi və özəl investisiya hesabına əhalini təzə və keyfiyyətli ərzaq məhsulları ilə təmin etmək məqsədilə Şərur rayonunun Çəmənli və Babək rayonunun Badaşqan kəndlərində ümumi tutumları 750 ton olan 2 soyuducu anbarın yaradılması davam etdirilir.

Əhalini ilboyu meyvə-tərəvəz məhsulları ilə təmin etmək muxtar respublikada aqrar sahədə həyata keçirilən əsas tədbirlərdəndir. Müasir istixana komplekslərinin yaradılması ilin istənilən fəslində bazarın tələbatının ödənilməsinə imkan verir. Həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində 2022-ci ilin ötən dövrü ərzində Şərur rayonunun Qarxun, Arpaçay, Mahmudkənd kəndlərində ümumi sahəsi 3494 kvadratmetr olan 4 istixana təsərrüfatının yaradılması və genişləndirilməsi başa çatdırılmışdır. Həmçinin Babək rayonunun Zeynəddin kəndində gülçülük istixana təsərrüfatının genişləndirilməsi də başa çatdırılmışdır. Ümumilikdə, muxtar respublikada 156 min 75 kvadratmetr sahədə tərəvəz məhsullarının yetişdirilməsi üzrə ixtisaslaşdırılmış 36 istixana təsərrüfatı fəaliyyət göstərir.

Hər il təşkil edilən, yerli məhsullarımızın satışına və təbliğinə geniş imkanlar açan, süni qiymət artımına maneə yaradan, bazardakı bolluğu təmin edən kənd təsərrüfatı yarmarkaları daxili bazarın inkişaf etdirilməsində əsas istiqamətlərdən biri kimi mühüm rol oynayır. Hər həftənin şənbə və bazar günləri Naxçıvan şəhəri və rayon mərkəzlərində təşkil olunan yarmarkalarda ailə təsərrüfatçılarına gətirdikləri məhsulların satışı üçün nümunəvi şərait yaradılmış və məhsullar bazar qiymətlərindən daha sərfəli qiymətlərlə istehlakçılara təklif edilmişdir.

Fevralın 25-də Naxçıvan Muxtar Respublikasında təsərrüfat işlərinə hazırlıq və qarşıda duran vəzifələr barədə keçirilən müşavirədə verilən tapşırıqların icrası diqqət mərkəzindədir.  Qarşıdan gələn bayram ərfəsində təşkil olunacaq yarmarkada ailə təsərrüfatçıları birbaşa öz məhsullarını satışa çıxarmaq imkanı əldə edəcək, eyni zamanda ailə təsərrüfatları tərəfindən istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsulları, o cümlədən meyvə-tərəvəz məhsullarının keyfiyyət və təhlükəsizlik göstəricilərinə nəzarət “İstehlak Mallarının Ekspertizası Mərkəzi” MMC tərəfindən yerindəcə səyyari laboratoriya təhlilləri əsasında aparılacaqdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası

İqtisadiyyat Nazirliyinin mətbuat xidməti